Trong những năm gần đây, việc theo học tại Trung Quốc đã trở nên kém hấp dẫn đối với nhiều sinh viên Mỹ, phản ánh mối quan hệ căng thẳng giữa hai quốc gia và những lo ngại về tự do học thuật cùng với bối cảnh chính trị và kinh tế thay đổi. Từ một thời kỳ có đến gần 25.000 sinh viên Mỹ theo học tại Trung Quốc, con số này đã sụt giảm đáng kể chỉ còn khoảng 700 sinh viên vào năm 2023.
Stephen Garrett, 27 tuổi, từng có kế hoạch học tập tại Trung Quốc nhưng bị gián đoạn do đại dịch COVID-19 và các chính sách hạn chế của chính phủ Trung Quốc. Ngay cả khi Trung Quốc đã mở cửa trở lại, sự quan tâm của các sinh viên và nhà nghiên cứu Mỹ vẫn tiếp tục suy giảm do lo ngại về môi trường học thuật và các rủi ro pháp lý khi sống và làm việc tại đây.
Mối quan hệ giữa Washington và Bắc Kinh trong những năm qua đã trở nên căng thẳng, với nhiều vấn đề từ thương mại cho đến quân sự và công nghệ, khiến nhiều sinh viên Mỹ cảm thấy không còn an toàn và thuận lợi khi lựa chọn Trung Quốc là nơi để học tập và phát triển sự nghiệp. Các chính sách của chính quyền Trump và tiếp nối dưới thời Tổng thống Biden đã làm sâu sắc thêm những khác biệt này.
Phản hồi từ phía chính phủ và các nhà giáo dục Mỹ là sự lo lắng về việc giới trẻ Mỹ sẽ mất đi cơ hội để hiểu rõ hơn về một trong những đối thủ lớn nhất của Hoa Kỳ trên trường quốc tế. Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Kurt Campbell đã bày tỏ sự quan ngại về sự thay đổi trong môi trường học tập và đề nghị cần có những bước đi cải thiện tình hình.
Sự sụt giảm số lượng sinh viên Mỹ tại Trung Quốc không chỉ là kết quả của chính trị mà còn do sự thay đổi trong chính sách của chính quyền Trung Quốc, cả trong và ngoài đại dịch. Bắc Kinh đã hạn chế mạnh mẽ các hoạt động của các tổ chức nước ngoài và có những hạn chế nghiêm ngặt đối với tự do học thuật và báo chí.
Trong nỗ lực để cải thiện tình hình và thu hút sinh viên quốc tế trở lại, chính phủ Trung Quốc và các trường đại học đã cố gắng tái thiết lập và mở rộng các chương trình học bổng, cùng với việc tổ chức các chuyến thăm quan cho sinh viên và học sinh trung học Mỹ. Động thái này nhằm tái khẳng định cam kết mở cửa và tạo điều kiện thuận lợi cho sinh viên quốc tế, bao gồm cả việc thăm quan các danh lam thắng cảnh và trải nghiệm văn hóa Trung Quốc.
Tuy nhiên, các chuyên gia và nhà nghiên cứu như David Moser và Andrew Mertha vẫn tỏ ra lạc quan về tương lai. Họ tin rằng, dù có thách thức, sự hiểu biết và kinh nghiệm sống tại Trung Quốc vẫn là tài sản quý giá cho sinh viên Mỹ, đặc biệt trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự cạnh tranh giữa hai cường quốc.
Với những nỗ lực từ cả hai phía, tương lai hợp tác và giao lưu giáo dục giữa Mỹ và Trung Quốc có thể sẽ tiếp tục phát triển, mặc dù sẽ cần thời gian để phục hồi và tái thiết niềm tin. Điều này không chỉ quan trọng đối với sinh viên mà còn đối với quan hệ ngoại giao và kinh tế giữa hai quốc gia.
