Trong một thời gian dài, giới trẻ Trung Quốc đã được giáo dục với tư tưởng rằng, nếu họ chỉ cần học hành chăm chỉ và tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc, tiền bạc và thành công sẽ tự nhiên đến với họ. Tuy nhiên, hiện nay, nhiều người đã nhận ra rằng cuộc sống không phải lúc nào cũng đơn giản như vậy.
Khi Zuo Gang không tìm thấy công việc sau khi tốt nghiệp vào mùa hè vừa qua, điều này đã làm mất tự tin cô. Tình thế này khiến cô nghi ngờ về quan điểm của mình về cuộc sống.
Giống như nhiều thanh niên khác tại Trung Quốc, cô, một phụ nữ 25 tuổi, đã được nuôi dưỡng để trở thành một “học sinh giỏi”. Cô đã tuân thủ hướng dẫn của giáo viên và bố mẹ, tin rằng chỉ cần mình cố gắng chăm chỉ, tiền bạc và thành công sẽ tự nhiên đến.
Zuo đã làm theo hướng dẫn đó. Cô đã vượt qua hàng loạt các kỳ thi, được nhận vào một trường đại học danh tiếng ở Bắc Kinh và tốt nghiệp. Nhưng sau đó, mọi thứ trở nên khó khăn hơn. Khi cô gửi đơn xin việc, không có phản hồi nào đến từ nhà tuyển dụng.
Thất bại này khiến Zuo cảm thấy như một đòn đánh vào lòng tự trọng của mình. Sau khi trải qua thời gian sinh viên thành công, cô chưa bao giờ chuẩn bị tinh thần cho thất bại. Cô phải đối mặt với sự lo lắng trong nhiều tháng. Zuo không thể ngủ, cảm thấy tội lỗi và liên tục xin lỗi cha mẹ và giáo viên.
May mắn thay, Zuo đã từ bỏ suy tư tiêu cực và nhận ra rằng việc không tìm được công việc không phải là lỗi của riêng mình. Vào thời điểm đó, nền kinh tế Trung Quốc vẫn đang phục hồi sau đại dịch Covid-19, và thị trường việc làm đang trở nên cạnh tranh khốc liệt hơn.
Nhiều sinh viên tốt nghiệp đang phải đối mặt với những thách thức tương tự. Zuo nói: “Tôi không nghĩ mình đã mắc bất kỳ sai lầm nào trong việc lập kế hoạch cho sự nghiệp. Đơn giản, bây giờ là một thời đại khác rồi. Trái ngược với thế hệ cha mẹ tôi, ngày nay, nếu chỉ làm việc chăm chỉ thôi thì không còn đảm bảo thành công nữa”.
Tuy nhiên, thất bại này đã để lại dấu ấn xấu trong tâm trí Zuo. Cô tin rằng thế hệ Gen Z đã bị lừa dối. Bởi vì họ đã được đào tạo để đánh giá giá trị bản thân dựa trên khả năng đạt được các mục tiêu hạn hẹp. Zuo cho rằng cách suy nghĩ này luôn không đúng.
Trong khi đó, trong nền kinh tế ngày nay, ngay cả những sinh viên giỏi hàng đầu cũng gặp khó khăn khi tìm kiếm công việc có mức lương cao, điều này ngày càng trở nên có hại và phản tác dụng. Tình trạng đó khiến giới trẻ Trung Quốc tự trừng phạt bản thân vì những điều nằm ngoài tầm kiểm soát của họ.
Nhiều thanh niên Trung Quốc khác cũng chia sẻ nỗi thất vọng tương tự. Vào tháng 1, Zuo đã thành lập một nhóm trên nền tảng xã hội Douban có tên “Nạn nhân của tinh thần học sinh ngoan”. Nhóm này đã thu hút một lượng lớn người theo dõi. Hiện tại, nhóm có hơn 80.000 thành viên và đã phát triển thành một chương trình tự giúp đỡ.
Các thành viên mới sẽ thực hiện bài kiểm tra tự đánh giá mà Zuo đã tạo ra để xác định các triệu chứng của “tâm lý học sinh giỏi” mà họ có. Những dấu hiệu này bao gồm sự phục tùng quá mức trước quyền lực, nhu cầu không ngừng về phản hồi tích cực và thói quen nghi ngờ bản thân vì những lỗi nhỏ. Sau đó, nhóm đề xuất cách giúp các thành viên thoát khỏi tâm lý này và thúc đẩy họ chấp nhận danh tính mới với tư cách là “người tự do”.
Cộng đồng trực tuyến cũng đã phản ánh sự thay đổi trong dư luận ở Trung Quốc. Người ta đã bắt đầu nhận thức về tác động tiêu cực mà hệ thống giáo dục tập trung vào kết quả và áp lực cao của Trung Quốc có thể gây ra đối với sức khỏe tinh thần của học sinh.
