Tình trạng thiếu nguồn tuyển giáo viên
Tuy nhiên, số lượng giáo viên vẫn chưa đủ để đáp ứng định mức theo quy định. Tình trạng thiếu và thừa giáo viên diễn ra phổ biến tại nhiều địa phương, đặc biệt là giáo viên dạy các môn tích hợp (Lịch sử – Địa lý, Khoa học tự nhiên) và các môn học đặc thù (Tiếng Anh, Tin học, Âm nhạc, Mỹ thuật) do nhiều nguyên nhân. Tiếng Anh và Tin học từ trước đến nay là môn tự chọn, nhưng nay đã trở thành bắt buộc từ lớp 3. Ngoài ra, chương trình mới bổ sung các môn nghệ thuật cấp THPT.
Thực tế, đa số các trường THPT hiện vẫn chưa có giáo viên môn Nghệ thuật (Âm nhạc, Mỹ thuật) để học sinh lựa chọn môn học theo quy định trong Chương trình phổ thông 2018 từ năm học 2022-2023. Số lượng giáo viên Âm nhạc, Mỹ thuật ở cấp THCS với trình độ đại học vẫn chưa đủ để bố trí giảng dạy tại các cơ sở. Trong khi đó, quá trình đào tạo tại các trường đại học cho các ngành Sư phạm như Lịch sử – Địa lý, Khoa học tự nhiên, Sư phạm Âm nhạc và Sư phạm Mỹ thuật (với thời gian đào tạo 4 năm) vẫn chưa kịp đáp ứng nguồn giáo viên cần thiết.
Theo dự báo của Bộ GD-ĐT, đến năm học 2024 – 2025, cấp tiểu học sẽ thiếu 6.621 giáo viên Tin học và 5.780 giáo viên ngoại ngữ; còn ở cấp THCS: môn Công nghệ sẽ thiếu 11.598 giáo viên, môn Khoa học tự nhiên sẽ thiếu 2.366 giáo viên, và môn Nghệ thuật sẽ thiếu 4.321 giáo viên. Bộ GD-ĐT đã phối hợp với Bộ Nội vụ chỉ đạo các địa phương rà soát, tổng hợp số liệu thiếu thừa giáo viên và đề xuất Chính phủ bổ sung giáo viên mầm non, phổ thông theo lộ trình đến năm 2026. Bộ Chính trị đã giao bổ sung 65.980 biên chế giáo viên trong giai đoạn từ 2022 đến năm 2026, với 27.850 biên chế được bổ sung vào năm học 2022-2023 và 27.860 biên chế vào năm học 2023-2024.
Tuy nhiên, thiếu nguồn tuyển giáo viên vẫn là một vấn đề đáng lưu ý. Các địa phương gặp khó khăn trong việc tuyển dụng giáo viên, đặc biệt là trong các môn học như Công nghệ, Lịch sử – Địa lý, Khoa học tự nhiên, Tiếng Anh, Tin học, Nghệ thuật. Nguyên nhân chính bao gồm sự thiếu hụt nguồn tuyển dụng và sự tăng lên về số trẻ em, học sinh do phát triển dân số và việc phổ cập giáo dục. Bên cạnh đó, việc tạo ra số lượng giáo viên đủ để giảng dạy các môn học tích hợp và đặc thù cũng gặp khó khăn. Các giáo viên cần có kỹ năng và năng lực phù hợp, và nhiều sinh viên không chọn lựa ngành giáo dục sau khi tốt nghiệp trình độ đại học
Trước tình hình này, Bộ GD-ĐT đang xem xét tờ trình để cho phép những địa phương thiếu giáo viên có bổ sung sinh viên/giáo viên có trình độ cao đẳng sư phạm hoặc có bằng tốt nghiệp cao đẳng và chứng chỉ bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm để giảng dạy một số môn học theo Chương trình phổ thông 2018. Các giáo viên này sau đó sẽ tham gia các khóa nâng cao trình độ theo quy định để đảm bảo chất lượng giáo dục theo Luật Giáo dục năm 2019. Dự kiến, số lượng người có trình độ cao đẳng chuyên ngành để dạy các môn học trên sẽ đạt khoảng 10.000 người.
Sinh viên học xong chọn làm nghề khác
Tuy nhiên, vấn đề vẫn còn phức tạp. Đối với môn Tin học, Ngoại ngữ, Công nghệ (Kỹ thuật Công nghiệp, Kỹ thuật Nông nghiệp), nhiều sinh viên sau khi tốt nghiệp ưu tiên lựa chọn các nghề nghiệp có thu nhập cao hơn, gây khó khăn cho việc tuyển dụng giáo viên. Trong khi đó, việc đào tạo giáo viên cho các môn Nghệ thuật (Âm nhạc, Mỹ thuật) cũng đối diện với thách thức. Đây là các môn đòi hỏi sự năng khiếu đặc biệt và số lượng cơ sở đào tạo cho các môn này không nhiều, dẫn đến số lượng sinh viên tốt nghiệp không đủ để đáp ứng nhu cầu giáo viên.
Cũng cần lưu ý rằng việc đào tạo giáo viên cho các môn học tích hợp như Lịch sử – Địa lý, Khoa học tự nhiên cũng đang gặp khó khăn. Trong khi mô hình đào tạo cần thiết cho giáo viên dạy các môn này là trình độ cao đẳng 2 môn (ví dụ Toán – Lý, Hóa – Sinh, Văn – Sử), số lượng sinh viên nhập học và tốt nghiệp đủ trình độ hiện đang hạn chế.
Với những thách thức này, Bộ GD-ĐT đang nỗ lực xây dựng các chính sách và biện pháp nhằm giải quyết tình trạng thiếu hụt giáo viên. Tuy nhiên, để đảm bảo chất lượng giáo dục và đáp ứng đúng nhu cầu của học sinh, việc tăng cường đào tạo và thu hút nguồn nhân lực giáo viên vẫn là một thách thức đối với hệ thống giáo dục Việt Nam.
