Ít nhất gần 4.000 sinh viên tại ba trường đại học sư phạm đã trải qua nửa năm qua mà vẫn chưa nhận được sự hỗ trợ về học phí và sinh hoạt phí, với tổng số tiền hơn 350 tỷ đồng, do gặp phải các vướng mắc liên quan đến chính sách.
Hà Thanh, một sinh viên năm thứ hai tại Đại học Sư phạm Hà Nội, đã trúng tuyển vào trường năm trước. Cô và gia đình đã ký cam kết làm việc trong lĩnh vực giáo dục trong suốt 8 năm để được miễn học phí và nhận được hỗ trợ hàng tháng là 3,63 triệu đồng cho sinh hoạt phí từ ngân sách, theo quy định của Nghị định 116 năm 2020 của Chính phủ.
“Điều này cũng là điểm mấu chốt khiến tôi quyết định đăng ký vào trường Sư phạm, bởi gia đình tôi không có điều kiện”, Thanh chia sẻ. Tuy nhiên, sau khi nhận được khoản hỗ trợ cho học kỳ I của năm đầu vào gần Tết Nguyên đán năm ngoái, Thanh không nhận được bất kỳ khoản hỗ trợ nào khác.
Hồ Quân, một sinh viên năm thứ hai chuyên ngành Sư phạm Ngữ văn tại Đại học Sư phạm TP HCM, và nhiều sinh viên khác tại Đại học Sài Gòn cũng gặp tình huống tương tự.
“Chúng tôi đã nhiều lần hỏi trường, nhưng trường lại nói chúng tôi phải chờ nguồn kinh phí từ cấp trên và không biết khi nào mới được trả tiền”, Quân phàn nàn, và cho rằng việc này đã đặt nhiều bạn của anh vào tình trạng khó khăn vì họ không có đủ tiền để chi tiêu hàng ngày.
Sau bảy tháng không nhận được hỗ trợ, gia đình của cả Thanh và Quân đã phải thực hiện các biện pháp xoay xở, thậm chí vay mượn tiền. Thanh còn phải làm thêm để có thu nhập để trang trải học phí và chi phí sinh hoạt.
Theo các trường đại học, nguyên nhân chính của tình trạng này là do việc “đặt hàng” đào tạo theo Nghị định 116 đến từ các địa phương và phân bổ kinh phí gặp nhiều khó khăn.
Theo Nghị định 116, từ năm 2021, sinh viên sư phạm sẽ nhận được hỗ trợ 100% tiền học phí cùng với 3,63 triệu đồng/tháng cho chi phí sinh hoạt. Nguồn kinh phí này được cấp từ ngân sách các địa phương, bộ, và ngành, thông qua việc đặt hàng với các trường đại học. Số lượng sinh viên được tuyển sinh vào các ngành sư phạm hàng năm được quy định bởi Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Tuy rằng hầu hết các tỉnh thành đều tuyên bố thiếu nguồn kinh phí, nhưng vào tháng 8, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã công bố rằng chỉ có 23/63 địa phương đã đặt hàng đào tạo giáo viên, với tỷ lệ sinh viên được hỗ trợ thông qua chương trình này chiếm 24,3% so với tổng số sinh viên đăng ký hưởng chính sách. Hơn 75% còn lại được ngân sách nhà nước hỗ trợ thông qua Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Các địa phương không mạnh mẽ trong việc đặt hàng là do chính sách này yêu cầu sinh viên sau khi tốt nghiệp phải làm việc trong lĩnh vực giáo dục, nếu không họ phải bồi hoàn kinh phí. Tuy nhiên, không có cơ chế ràng buộc nào để đảm bảo các sinh viên này thực hiện cam kết với địa phương. Ngoài ra, ngay cả khi quay trở lại, các sinh viên vẫn phải thi tuyển viên chức theo các quy định của Bộ Nội vụ và không chắc chắn sẽ trúng tuyển.
Đại diện của Đại học Sài Gòn cho biết có khoảng 1.600 sinh viên trong ba khóa đăng ký hưởng chính sách theo Nghị định 116. Trong từng khóa, trường đã gửi thông tin đến UBND, Sở Giáo dục và Đào tạo của các tỉnh và thành phố, nhưng hầu hết không nhận được phản hồi.
Rất hiếm khi, vào năm 2021, chỉ có Long An và Ninh Thuận thông báo đặt hàng cho 34 sinh viên. Những sinh viên này đã nhận được học phí và sinh hoạt phí cho đợt 1 và sắp nhận tiền cho đợt 2. Đối với phần còn lại, nhà trường đã gửi đơn đến UBND TP HCM, cơ quan chủ quản, để đề xuất giải quyết hỗ trợ, nhưng chưa có kết quả.
“Mọi việc đã được thực hiện đúng quy trình trong suốt ba năm qua, nhưng hơn 1.500 sinh viên vẫn chưa nhận được hỗ trợ”, đại diện của Đại học Sài Gòn chia sẻ. Theo tính toán của trường, tổng số tiền cho chi phí sinh hoạt trong 4 năm học cho những sinh viên này lên tới hơn 223 tỷ đồng, và tổng học phí là hơn 70 tỷ đồng.
Đại học Sư phạm TP HCM, một trường thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo, cũng cho biết có khoảng 2.450 sinh viên thuộc khóa 2021 và 2022 vẫn chưa nhận được tiền hỗ trợ sinh hoạt phí trong vòng 6, 7 tháng. Tổng số tiền này gần 60 tỷ đồng.
Đại học Sư phạm Hà Nội không cung cấp thông tin cụ thể về số tiền chưa nhận được. Tuy nhiên, sinh viên ở đây cũng đang mắc nợ học phí từ học kỳ II của năm trước đến nay.
Theo các trường, một số địa phương đã đặt hàng nhưng chưa chi trả đầy đủ hoặc chỉ chi trả một phần rất nhỏ. Với các trường thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo, sinh viên luôn phải đối mặt với việc nguồn kinh phí được cấp chậm hơn so với kế hoạch đào tạo.
Hiện tại, các trường đang cố gắng sử dụng các biện pháp để hỗ trợ sinh viên. Tại Đại học Sài Gòn, trường đã tạm hoãn thu học phí để giảm bớt áp lực cho sinh viên và đang tiếp tục đề xuất các yêu cầu đến các cơ quan chủ quản.
“Việc này cũng tạo áp lực lên nguồn kinh phí của trường”, đại diện của trường nói.
GS Nguyễn Văn Minh, Hiệu trưởng Đại học Sư phạm Hà Nội, cho biết trường đang tiến hành công việc tư duy và động viên sinh viên thông qua nhiều kênh để họ chia sẻ khó khăn chung.
“Với những sinh viên thuộc diện chính sách, đặc biệt là những trường hợp khó khăn, trường đang sử dụng các nguồn lực hạn chế để hỗ trợ họ một phần”, ông Minh nói. Trường Đại học Quy Nhơn cũng cho biết đang xem xét tạm ứng kinh phí để chi trả một phần hỗ trợ cho sinh viên.
Theo ông Minh, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã thông báo rằng có thể sẽ cung cấp thêm nguồn kinh phí hỗ trợ vào tuần tới. Khi có tiền, trường sẽ lập tức chi trả cho sinh viên. Đại học Sư phạm TP HCM cũng đang sẵn sàng để áp dụng các quyết định hỗ trợ và chi trả ngay khi có nguồn kinh phí được chuyển đến.
