Ngày 12/04/2025 – Mỹ đang mở rộng chính sách kiểm soát nhập cư, dẫn đến việc hàng trăm sinh viên quốc tế tại nước này bị thu hồi thị thực hoặc thay đổi tình trạng pháp lý. Động thái này đang gây ra nhiều lo ngại trong cộng đồng sinh viên quốc tế và giới học thuật Mỹ.
Hơn 600 sinh viên quốc tế bị ảnh hưởng
Theo dữ liệu do trang Inside Higher Ed tổng hợp, tính đến ngày 10/04, đã có hơn 600 sinh viên quốc tế và sinh viên mới tốt nghiệp tại Mỹ bị chính quyền thu hồi thị thực du học F-1 hoặc J-1. Những thay đổi này xuất hiện chỉ trong vài tuần gần đây, khiến nhiều sinh viên và nhà trường rơi vào tình trạng bất ngờ và hoang mang.
Nhiều trường cao đẳng và đại học – hơn 100 cơ sở giáo dục – đã xác nhận sự việc. Tuy nhiên, phần lớn các trường cho biết họ không nhận được bất kỳ thông báo chính thức nào từ phía chính phủ Mỹ. Điều đáng nói là nhiều sinh viên bị ảnh hưởng cũng không hề được báo trước hay cung cấp lý do cụ thể cho việc thu hồi thị thực.
Liên quan đến biểu tình và vi phạm nhỏ
Một số trường hợp bị thu hồi thị thực liên quan đến việc sinh viên tham gia vào các cuộc biểu tình phản đối chiến sự ở Gaza – theo báo cáo từ The Guardian và Inside Higher Ed. Đặc biệt, nhiều cuộc biểu tình đã diễn ra tại các trường đại học danh tiếng, như Đại học Boston, nơi sinh viên đã tụ tập bên ngoài văn phòng hiệu trưởng vào ngày 3/4 để phản đối chính sách ngoại giao và quân sự của Mỹ.
Bên cạnh đó, việc thu hồi thị thực cũng nhắm đến những sinh viên bị cho là có “hành vi vi phạm nhỏ” – chẳng hạn như lỗi lái xe quá tốc độ hoặc các vi phạm hành chính không đến mức bị truy tố hình sự. Mặc dù đây là những lỗi phổ biến, nhưng giờ đây chúng đang trở thành lý do để chính phủ Mỹ thu hồi quyền cư trú học tập của sinh viên quốc tế.
Chính sách “Bắt và Thu hồi” – Công cụ mới từ Bộ Ngoại giao Mỹ
Vào cuối tháng 3/2025, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã triển khai chính sách mới có tên gọi “Bắt và Thu hồi” (Catch and Revoke), theo đó các trường hợp bị nghi ngờ có liên quan đến các hoạt động chính trị nhạy cảm hoặc vi phạm nhỏ đều có thể bị xem xét thu hồi thị thực. Trong vòng ba tuần đầu tiên kể từ khi chính sách được áp dụng, đã có ít nhất 300 thị thực sinh viên bị thu hồi – theo thông tin từ Bộ này.
Một điểm mới trong chính sách lần này là việc sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) để rà soát thông tin cá nhân trên mạng xã hội. Theo báo cáo của Axios, hệ thống AI có thể phân tích nội dung trên các nền tảng như Facebook, X (Twitter), Instagram… nhằm phát hiện các dấu hiệu ủng hộ các tổ chức bị Mỹ liệt vào danh sách khủng bố, trong đó có Hamas. Nếu phát hiện có dấu hiệu vi phạm, thị thực sẽ bị hủy ngay lập tức.
Lo ngại về quyền tự do và an toàn pháp lý
Việc thu hồi thị thực dựa trên các hoạt động ngôn luận hoặc hành vi không mang tính hình sự đang làm dấy lên làn sóng phản đối mạnh mẽ từ cộng đồng sinh viên, giáo sư, và các tổ chức nhân quyền tại Mỹ. Nhiều ý kiến cho rằng chính sách này vi phạm quyền tự do ngôn luận – một trong những quyền hiến định cơ bản tại Mỹ.
Các chuyên gia nhập cư và đại diện trường đại học lo ngại rằng sự mơ hồ trong cách thực hiện chính sách sẽ gây ra tình trạng mất an toàn pháp lý cho sinh viên quốc tế. Khi sinh viên không được thông báo lý do thị thực bị hủy và không có cơ hội kháng cáo, họ có thể bị buộc phải rời khỏi Mỹ mà không kịp chuẩn bị.
Ngoài ra, tác động của chính sách này không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân sinh viên mà còn đến danh tiếng và hoạt động quốc tế hóa của các trường đại học tại Mỹ. Việc mất đi hàng trăm sinh viên quốc tế trong thời gian ngắn sẽ gây thiệt hại cả về tài chính lẫn môi trường học thuật đa dạng.
Phản ứng từ sinh viên và cộng đồng quốc tế
Trên mạng xã hội và các diễn đàn sinh viên quốc tế, làn sóng phản đối đang lan rộng. Một bảng dữ liệu trực tuyến do sinh viên tổng hợp đã ghi nhận hơn 50 trường đại học có sinh viên báo cáo thị thực bị hủy vào khoảng đầu tháng 4.
Nhiều sinh viên cho biết họ cảm thấy bị đối xử bất công khi bị trục xuất mà không rõ lý do. Một số người chia sẻ rằng họ chỉ đơn giản đăng bài viết thể hiện quan điểm cá nhân về tình hình Gaza, nhưng vẫn bị hủy thị thực. Sự việc đã khiến họ rơi vào trạng thái lo lắng, mất phương hướng trong kế hoạch học tập và tương lai nghề nghiệp.
Các tổ chức bảo vệ quyền lợi sinh viên cũng đã lên tiếng kêu gọi chính phủ Mỹ minh bạch hơn trong việc thực hiện chính sách mới, đồng thời đề nghị thiết lập cơ chế kháng cáo để đảm bảo quyền lợi chính đáng cho sinh viên quốc tế.
Tác động lâu dài đối với nền giáo dục Mỹ
Sinh viên quốc tế là một phần không thể thiếu trong hệ thống giáo dục đại học Mỹ. Theo Viện Giáo dục Quốc tế (IIE), sinh viên nước ngoài đã đóng góp hàng chục tỷ USD mỗi năm cho nền kinh tế Mỹ thông qua học phí, chi tiêu cá nhân và các khoản đóng góp khác.
Chính sách kiểm soát gắt gao và thiếu rõ ràng như hiện nay có thể khiến nhiều sinh viên quốc tế e ngại khi lựa chọn Mỹ làm điểm đến du học. Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu, các quốc gia như Canada, Anh, Úc hay Đức đang thu hút ngày càng nhiều sinh viên bằng chính sách cởi mở và thân thiện hơn.
Nếu không có sự điều chỉnh phù hợp, Mỹ có thể đánh mất lợi thế lâu năm của mình trong lĩnh vực giáo dục quốc tế – điều từng giúp quốc gia này duy trì vị thế học thuật hàng đầu thế giới.
