Các doanh nghiệp và tổ chức thường xuyên đánh giá kinh nghiệm thực tế như một yếu tố quan trọng trong quá trình tuyển dụng nhân lực. Điều này đã tạo ra một tình huống phổ biến trên khắp thế giới: nhiều người trẻ buộc phải thực hiện công việc không lương hoặc nhận lương thấp thông qua hình thức thực tập hoặc làm thêm ngoài giờ để tích lũy kinh nghiệm và đảm bảo cuộc sống cá nhân.
Tình cảnh của Lucas, một thực tập sinh không lương tại Pháp, là một ví dụ thực tế cho tình hình này. Ban ngày, Lucas là một thực tập sinh không lương và vào ban đêm, anh làm việc tại một thư viện ở ngoại ô Paris để có tiền thanh toán các hóa đơn cá nhân. Mức lương mà Lucas nhận được từ công việc tại thư viện chỉ là 344 euro mỗi tháng. Anh phải cắt giảm các khoản tiêu dùng cơ bản như thức ăn để đảm bảo cuộc sống hàng ngày của mình.
Hiện tượng thực tập không lương và công việc lương thấp không chỉ là trường hợp của Lucas mà đã trở nên phổ biến đối với người trẻ trên toàn cầu. Một cuộc khảo sát năm 2016 tại Úc đã chỉ ra rằng 58% trong số người được hỏi thuộc độ tuổi từ 18-29 và 26% trong nhóm từ 30-64 đã từng làm công việc không lương ít nhất một lần trong vòng 5 năm trước.
Bên cạnh đó, dữ liệu năm 2017 cho thấy 37,4% sinh viên đại học tại Úc tham gia các khóa học yêu cầu họ phải thực hiện công việc thực tế mà không nhận lương. Ở Liên minh châu Âu (EU), Nghị viện châu Âu (MEP) đã nhiều lần chỉ trích thực tập không lương là “hình thức bóc lột lao động trẻ và vi phạm quyền cá nhân”. Vào tháng 6 năm 2023, MEP đã bỏ phiếu để ủy quyền cho Ủy ban châu Âu soạn thảo luật cấm hầu hết các chương trình thực tập không lương trên toàn khu vực. Điều này đánh dấu một bước tiến quan trọng sau nhiều năm vận động từ các tổ chức xã hội. Họ đã lập luận rằng lĩnh vực này vẫn chưa được kiểm soát một cách hiệu quả.
Một cuộc khảo sát gần đây cho thấy 78% người trẻ đã từng tham gia ít nhất một lần vào chương trình thực tập. Tuy nhiên, trải nghiệm thực tập có sự đa dạng lớn, từ các tổ chức giúp thúc đẩy sự phát triển sự nghiệp, đến những nơi sử dụng lao động trẻ như một nguồn nhân công giá rẻ hoặc thậm chí làm việc không nhận lương. Tea Jarc, Thư ký Liên bang của Tổng liên đoàn châu Âu (ETUC), đã chỉ ra rằng không thể xem xét những người trẻ bằng một cách khác biệt chỉ vì họ còn trẻ. Bà nói: “Bạn không thể ép buộc họ làm việc không lương. Trong nhiều trường hợp thực tập, chúng tôi thấy rằng khía cạnh đào tạo hoàn toàn bị bỏ qua, không có sự hướng dẫn hoặc giám sát đáng kể”. Thậm chí, một số doanh nghiệp còn hạn chế khả năng thăng tiến của người lao động bằng cách liên tục tuyển dụng thực tập viên thay vì nhân viên mới.
Điều này đặt ra mối lo ngại đối với sinh viên quốc tế như Melissa Chirino, người từng kể về việc các nhà tuyển dụng đến trường trung học của cô ở quốc đảo Curaçao thuộc vùng Caribe và ca ngợi lợi ích của việc học tại Canada. Tuy nhiên, khi Chirino bắt đầu học tại Trường Cao đẳng Douglas ở British Columbia, Canada, cô phải chịu mất 1 năm ở trong gia đình bản xứ và đối mặt với chi phí cao trước khi tìm được nơi thuê trọ phù hợp với túi tiền.
Sinh viên quốc tế như Chirino thường bị thu hút bởi hứa hẹn về giáo dục chất lượng, tương lai nghề nghiệp ổn định và cơ hội sống ở nước ngoài. Tuy nhiên, có ngày càng nhiều lo ngại rằng họ đang rơi vào các trường chất lượng kém và phải làm việc cho những nhà tuyển dụng không đạo đức, bóc lột họ. Selina Robinson, Bộ trưởng Giáo dục sau trung học và Kỹ năng tương lai của British Columbia, cho biết chính quyền sẽ thiết lập “khuôn khổ” mới trong năm 2024 để thực thi các tiêu chuẩn nghiêm ngặt hơn đối với các trường đào tạo sinh viên quốc tế, đặc biệt là các trường tư nhân. Jenny Francis, giáo sư địa lý tại Trường Cao đẳng Langara, đã thực hiện một nghiên cứu kéo dài 3 năm về sinh viên quốc tế và kết luận rằng họ thường phải làm việc nhiều giờ với mức lương thấp trong khi cố gắng hoàn thành việc học.
Francis ghi nhận: “Về cơ bản, họ đang trở thành loại lao động nước ngoài tạm thời mới”. Bản thân cô bắt đầu thấy nhiều sinh viên “lê bước” đến trường, đôi khi sau một ca làm việc 12 giờ trong các nhà kho và doanh nghiệp khác nhau. Điều này khiến họ gặp khó khăn trong việc duy trì thời gian dành cho việc học. Chirino chia sẻ: “Tất cả chúng ta đều muốn rằng sinh viên không phải làm việc 40 giờ mỗi tuần để trả tiền thuê nhà, tiền tạp hóa, thực phẩm. Tôi ước điều đó là sự thật. Nhưng khi nhìn vào mức học phí và số tiền họ phải trả, bạn sẽ thấy điều đó đơn giản là bất khả thi
